Icarus retraite: wat is een succesvol leven?

I loooove kamperen! Dus of ik mee wil op de Icarus retraite laat ik me geen twee keer vragen. En zo stap ik, met een backpack vol kampeergerei, in Dronten de trein uit. In het luidruchtige gezelschap van honderden en honderden Defqon festivalgangers welteverstaan. Ik op weg naar bezinning, zij op weg naar de Filistijnen. Het contrast had niet groter kunnen zijn.

Simeon, de oprichter van Vitamine Z en initiatiefnemer van Icarus, pikt ons op. Samen met Floor, persoonlijk ontwikkelingscoach van beroep, begeleidt hij dit weekend. Onder project Icarus vallen, naast deze retraite, verschillende activiteiten waarbij het falen centraal staat. “Bij veel van ons heerst het idee dat we ‘succesvol’ moeten zijn en niet mogen falen of mislukken. Juist door hoog te willen vliegen, storten we neer in twintigersdips, dertigersdilemma’s, burn-outs en depressies”, aldus de website.

We strijken neer op landgoed Roggebotstaete, waar alles in het teken van een duurzame toekomst staat. De geur, het groen, de ruimte…wauw! Ik vind het nu al heerlijk hier. Dat is dus wat de natuur met je doet. We zetten ons tentje op, leveren onze telefoons in en ontmoeten de rest van de groep in de boskamer; onze idyllische ‘huiskamer’ met buitenkeuken, steenoven, lange tafels en een kampvuur.

Knisperend kampvuur en filosoferen over ‘het falen’

En bij dat kampvuur maken we die avond, na een overheerlijk bijna-alles-vers-van-het-landgoed-vega-maal, kennis met elkaar. En wel door een moment van persoonlijk falen te delen. Een schot in de roos wat mij betreft. Deze introductie creëert herkenning en verbinding die het ik-jij denken direct doet vervagen. Stiekem een stuk ossenworst naar binnen werken, terwijl je vegetariër bent – faal! – elke dag om 9 uur op je zzp-werkplek willen zijn, maar pas tegen elfen verschijnen – faal! – een relatie niet werkend krijgen – faal! – je mond niet durven opentrekken – faal! – een grove spelfout in een mail/artikel/blog – faal! …

Mijn faalmoment bracht me terug naar de veertienjarige ik. Voorafgaand aan een discofeestje had ik thuis met een vriendin geroddeld over een andere vriendin, die na de disco bij mij kwam slapen. De ‘andere vriendin’ zou niet zo goed kunnen dansen volgens ons. Les nummer één: afgeven op een ander is niet cool – en zegt bovendien vaak meer over jouw onzekerheid dan over de ander – dus niet roddelen. Les nummer twee: en al helemaal niet roddelen als er kleine zusjes in de buurt zijn die de volgende dag vrolijk aan de ontbijttafel vragen: “ben jij diegene die niet kan dansen?” Auw! De vriendschap is nooit meer goed gekomen en ik heb hierover jaren schuld en schaamte gevoeld – faal!

Maar wat is schaamte uitspreken toch bevrijdend

Je te realiseren dat iedereen zulke ik-kan-wel-door-de-grond-zakken-momenten kent. Momenten van zelfafwijzing met als gemene deler een buik-verkrampend-schaamtegevoel. Je kan je afvragen in hoeverre het dan eigenlijk nog ‘falen’ te noemen is? Is het niet gewoon part of life en dé manier om te leren en groeien?

Onder het geluid van knisperend vuur filosoferen we de avond weg. Het fundament voor de groepsband is gelegd, we kunnen slapen. In de tent! Jawel!! De regen klettert op het doek, m’n slaapzak voelt nu al klam, kikkers kwaken luid de nacht tegemoet, licht gesnurk vanuit een andere tent en als de wind even onze kant op waait: de snel aan elkaar opvolgende Defqon beats die me – gek genoeg – zo de slaap in sussen. Om morgenochtend enigszins stijf op mijn dunne slaapmatje te ontwaken, met een teiltje koud water een poging tot wassen te doen en een schep stro over mijn behoefte te mikkeren in het romantisch ingerichte eco-toilet. Ah, wat is kamperen toch fijn! – oprecht geen sprankje ironie in deze zin.  

Het levenspad bewandelen en het wolvarken (het wat?) spotten

Die middag bewandelen we ons levenspad. Wat erop neerkomt dat we het verleden, heden en toekomst induiken. Het verleden in de vorm van een wandeling over het landgoed, waar tweetallen gebeurtennissen uit de, omme nabij, eerste 30 jaar van hun leven met elkaar delen. In het kader van prikkel-management sla ik deze intensieve conversatie opdracht over. Na 1,5 jaar aan zelfreflectie vind ik het verleden bovendien wel even goed. Dus ik geniet van de omgeving en bewonder het Hongaarse wolvarken; een varken met de vacht van een schaap en een snuit die doet denken aan een stripfiguur. Serieus!

In het heden en de toekomst haak ik weer aan. Deze worden verzorgd door de inspirerende meiden van Over The Moon. Het heden speelt zich af onder een boom met overal spiegels en een schommel in het midden. Op die schommel één van de Moon-meiden, gekleed in een lang gewaad en een hoed. Een soort waarzegster met een accent dat ik niet helemaal thuis kan brengen. Het hele gebeuren doet sprookjesachtig aan. Dit had ik niet zien aankomen haha. Maar waarderen doe ik het zeker wel! “Of je je ervan bewust bent of niet, je kunt nergens anders zijn dan hier en nu”, klinkt haar stem. We kijken naar onszelf in de spiegel en sluiten onze ogen. “In je zorgen maken over de toekomst verspil je het heden. En als de toekomst er zal zijn, zal die er zijn als heden.” gaat ze verder. “Arm zijn diegenen die elk ‘nu’ verspillen met zorgen over de toekomst. Zij die pas stoppen met zorgen maken als de dood komt en alle mogelijkheden voor een toekomst zijn weggenomen.”

We openen onze ogen en kijken onszelf aan.

Dan lopen we in stilte de toekomst tegemoet

Waar Moon-meid nummer twee op ons wacht, gewikkeld in een outfit waarmee ze de show zou stelen op een gemaskerd bal. We worden geblinddoekt. “De toekomst is een groot ‘niet weten’. En we hebben een keuze in hoe we daarmee willen omgaan. Met een openheid en nieuwsgierigheid of met strategieën om de onzekerheid te omzeilen” begint ze. Dan nodigt ze ons uit te gaan lopen. Blind loop ik het bos in. Eerst voorzichtig en een beetje krampachtig, voetje voor voetje zodat ik niet val. Dan bedenk ik me: wat is ook eigenlijk het ergste dat er kan gebeuren? En vol nieuwsgierigheid zwaai ik m’n armen voor me uit. Ik loop tegen een boom, krijg een tak in mijn oog, zwik m’n enkel en bots tegen m’n mede retraite gangers. We lachen. Het avontuur vol nieuwsgierigheid tegemoet. Ieder z’n eigen pad vol zachte – en soms wat hardere – stootjes die de weg wijzen. Maar dit is vrijheid, dit is leuk!

In the end dealt iedereen met hetzelfde

Al spelend, delend, kletsend, mediterend, reflecterend en lachend kabbelen we het weekend door. We ontspannen in de rust en eten de beste pizza ooit (hulde aan de oh-zo-aanstekelijk-enthousiaste koks!). Zet een groep onbekenden bij elkaar (in dit geval) in de natuur, geef ze een reden tot interactie en samenwerken (als in opdrachten of simpelweg samen afwassen), beperk externe prikkels (vanuit (social) media, werk, sociaal leven…) en zie hoe natuurlijk er een band ontstaat tussen mensen die elkaar op het eerste gezicht misschien wel als ‘not my kind of type’ hadden gelabeld. Vooroordelen en hokjes-denken maken plaats voor een overheersend ‘we are one’ gevoel. Allemaal mensen. Mensen die in de basis dealen met precies hetzelfde; stress, druk, verdriet, liefde, onzekerheid, verwachtingen, geluk, enzovoort.

Maar wat is dan dat succesvolle leven?

‘Een succesvol leven’ bestaat niet. Ik zeg het maar gewoon. Dit duidt er namelijk op dat het ene leven succesvoller kan zijn dan het andere. Wat weer doet vermoeden dat hier maatstaven voor zijn, die wezenlijk niet bestaan. ‘Leven’ bestaat wel. Daar kan je niet omheen. En als ik dan toch denk aan ‘het zogenaamde succes’ van leven, dan denk ik aan openheid. Openheid voor alles dat zich aandient, het moeilijke en het makkelijke, het leuke en het stomme. Het leven als een avontuur benaderen, niet krampachtig en vooral niet te serieus. De vergankelijkheid ervan omarmen en durven te vertrouwen op het niet-weten. Niet-weten wat er komen gaat, het mooie daarvan inzien en tegelijkertijd wel-weten dat het hoe dan ook goed is.

Tip: In augustus vindt de tweede editie van het Icarus festival plaats bij De Ceuvel in Amsterdam. Een dag vol filosofie, theater, muziek, workshops, lezingen, bier en dansen!

Lees ook:

Van reflecteren naar creëren: een persoonlijke update Winterblues: tips vanuit het Verre Oosten